Loading...Đột quỵ não hay còn được gọi là tai biến mạch máu não là bệnh lý nội khoa vô cùng nguy hiểm và phổ biến nhất hiện nay đặc trưng bởi hiện tượng máu lên não bị gián đoạn đột ngột với hai dạng chính là nhồi máu não (tắc mạch) và xuất huyết não (vỡ mạch). Tùy mức độ người bệnh gặp phải các bác sĩ sẽ có hướng can thiệp bằng thuốc điều trị tai biến mạch máu não hoặc các biện pháp phẫu thuật khác.
- Thầy thuốc tư vấn món ăn chữa chứng mất ngủ cực tốt
- Thầy thuốc tư vấn 7 bài kiểm tra sức khỏe quan trọng nhất với con người
- Thuốc chữa bệnh viêm đại tràng mãn tính theo hướng dẫn của bác sĩ
Tổn thương trung tâm ngôn ngữ làm bệnh nhân nói ngọng, nói khó
Nhồi máu não (chiếm 85%): Nhồi máu não xảy ra khi một vùng não không được cấp máu, thường là do hẹp hoặc tắc một động mạch não. Tình trạng bít tắc kéo dài cản trở máu lưu thông lên não, khiến các tế bào não thiếu hụt oxy quá mức và chết đi, ảnh hưởng đến các chức năng cơ thể mà vùng não bị chết chi phối.
Xuất huyết não (chiếm 15%): Bệnh xảy ra do một mạch máu não bị vỡ, kết quả là máu thấm vào mô não, gây tổn thương cho các tế bào não, phổ biến nhất của dạng này là kết hợp giữa huyết áp cao với chứng phình động mạch não hay dị dạng mạch máu não bẩm sinh…
Nguyên nhân gây tai biến mạch não.
Nguyên nhân gây ra đột quỵ do thiếu máu não cục bộ thường do cục máu đông trong tim hay mảng xơ vữa trong mạch máu trồi lên não gây tắc mạch não.
Đột quỵ não do xuất huyết não xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ dấn đến thiếu máu cho vùng não do mạch máu đó chi phối.
Nguyên nhân thường gặp là cơn cao huyết áp, dị dạng mạch não bẩm sinh, rối loạn đông máu hoặc bệnh nhân đang điều trị bằng thuốc chống đông
Cơn tăng huyết áp kịch pháp rất dễ gây đột quỵ não
Các di chứng mà đột quỵ não có thể gây ra cho người bệnh.
Đột quỵ não xảy ra khi tế bào não không được cung cấp đủ oxy và dinh dưỡng gây nân, 90% bệnh nhân tai biến mạch não là do đột quỵ não gây ra. Khi tai biến mạch não xảy ra thì di chứng để lại cho bệnh nhân vô cùng nặng nề. Người bệnh có thể có liệt nửa người, nói khó, rối loạn ngôn ngữ, suy giảm trí nhớ, nhìn mờ,…
Sau tai biến mạch não, ngoài những hậu quả về vận động, thì một tỷ lệ khá lớn có kèm theo rối loạn về ngôn ngữ (chiếm khoảng 40% tổng số trường hợp bị tai biến mạch não ), rối loạn ngôn ngữ làm cho bệnh nhân gặp rất nhiều vấn đề trong giao tiếp và sinh hoạt, nhưng một điều may mắn là rối loạn ngôn ngữ ở bệnh nhân tai biên mạch não có thể luyện tập phục hồi được, vậy luyện tập như thế nào hãy cùng chúng tôi timg hiểu.
Bài tập ngôn ngữ cho bệnh nhân đột quỵ
Các rối loạn ngôn ngữ ở bệnh nhân tai biến mạch não có thể gặp bao gồm: phát âm méo tiếng, nói ngọng, âm điệu bị biến đổi, nói lắp, ú ớ… khiến người bệnh gặp khó khăn khi diễn đạt, thậm chí không nói được
Rối loạn ngôn ngữ sau TBMN thường được phân ra làm bốn thể dựa vào vị trí tổn thương của não:
Tổn thương vùng biểu đạt ngôn ngữ (rối loạn ngôn ngữ Broca): Người bệnh có biểu hiện không nói được hoặc nói được một vài từ, nói nhát gừng, không tìm được từ để nói, mức độ nhẹ thì nói được nhưng không lưu loát, lặp lại câu nói của người khác hoặc của mình vừa nói kém. Mặc dù bệnh nhân hiểu được những gì mình muốn nói, hiểu được những gì mọi người xung quanh nói với mình. Đây là loại tổn thương hay gặp nhất.
Luyện tập ngôn ngữ cho bệnh nhân cần phải kiên trì, nhẫn nại
Tổn thương vùng hiểu ngôn ngữ (rối loạn ngôn ngữ Wernicke): Người bệnh nói được, nói lưu loát những câu nói thường vô nghĩa, lặp lại câu nói của người khác kém. Bệnh nhân không hiểu hoặc hiểu rất ít những gì người xung quanh nói với mình.
Tổn thương vùng dẫn truyền: Là tổn thương đường dẫn truyền giữa hai vùng trên. Biểu hiện nói lưu loát, thông hiểu tốt, lặp lại kém.
Tổn thương toàn thể: Là tổn thương toàn bộ các vùng trên với biểu hiện nói không lưu loát hoặc không nói được, hiểu biết kém, lập lại tiếng nói kém.
Tuy vùng não điều khiển ngôn ngữ bị tổn thương, nhưng tập luyện sẽ giúp tái tổ chức lại não, phát huy tối đa khả năng bù trừ của các vùng khác cho vùng não đã bị tổn thương.
Sau đây, chúng tôi xin giới thiệu bài tập ngôn ngữ trị liệu được cải biên phù hợp với đặc thù về ngôn ngữ và văn hóa của người Việt Nam, hiện đang được áp dụng tại Khoa Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng của rất nhiều các bệnh viện lớn trên cả nước.
Khi có tổn thương trung tâm ngôn ngữ bệnh nhân sẽ có biểu hiện của nói ngọng nói lắp, vì vậy bệnh nhân rất ngại nói nên việc khuyến khích bệnh nhân tập nói tự nhiên rất quan trọng, hãy khuyến khích để bệnh nhân nói một số từ bệnh nhân có thể nói được một cách tự nhiên như đếm số, bảng chữ cái, ngày tháng…hãy để bệnh nhân nói tên một số đồ vật xung quanh như: Bàn, ghế, sách, quạt, máy tính…và màu sắc các đồ vật đó. Nếu bệnh nhân có thể, khuyến khích hát một số bài hát yêu thích, kể cả hát Karaoke. Các bạn có thể tìm một số từ đối nghĩa hoặc yêu cầu bệnh nhân tìm từ đối nghĩa. Ví dụ: Đối nghĩa với “nóng”, bệnh nhân có thể nói được “lạnh”; hoặc một số từ khác như: trên – dưới; lên – xuống; ngày – đêm; xa – gần…vì khi tìm những từ đối nghĩa như thế giúp bệnh nhân nhớ được số lượng từ nhiều hơn và phong phú hơn nhưng lại không mất quá nhiều thời gian học.
Kích thích để bệnh nhân tự nói chuyện
Trong quá trình học hướng dẫn bệnh nhân mô tả một vật, người: Yêu cầu người bệnh tìm tên phù hợp. Ví dụ: Cái gì dùng để cắt vải, cắt giấy – bệnh nhân có thể tìm được từ là “cái kéo”; Cái gì dùng để viết – “cái bút”; Ai là người dạy học trò – “cô giáo” hoặc “thầy giáo”; Ai làm việc trong bệnh viện – “y tá”, “bác sĩ’…
ngoài ra có thể hướng dẫn bệnh nhân mô tả một số đồ vật theo danh mục: Ví dụ: Kể tên một số loài trái cây, kể tên một số loài vật, một số loài hoa… khuyến khích bệnh nhân kể được càng nhiều càng tốt. Ngược lại: Kể tên một số loại như cam, xoài, mít… bệnh nhân có thể nói được: trái cây. Cho bệnh nhân lên những từ bệnh nhân đã tìm được và mô tả được, đọc một số từ, từ ngắn đến dài dần: Ví dụ: Cam, bưởi – Chôm chôm, sầu riêng – Ăn trái cây tốt cho sức khỏe; Tập – đạp xe – đi bộ – tập dưỡng sinh – tập giúp vui, khỏe, đẹp – nên tập luyện hàng ngày; Tập nói – tập nói liên tục – tập nói kiên trì hàng ngày – Tập nói kiên trì hàng ngày sẽ nói được bình thường… Sau đó có thể đọc báo, sách…
Một số điểm chú ý khi tập luyện: không tạo cho bệnh nhân có cảm giác mình là một đứa trẻ. Nên thay đổi cách tập và vị trí tập để tránh sự nhàm chán, không nên tập quá nhiều vào cùng một lúc mà chia ra nhiều lần trong ngày để tránh mệt mỏi, quá sức của bệnh nhân. Bài tập nên được thực hiện từ dễ đến khó dần.
trong quá trình tập luôn luôn cổ vũ, động viên, khuyến khích bệnh nhân tập, không được để bệnh nhân chán nản, thất vọng, khi bệnh nhân chán nản, thất vọng thì điều trị sẽ thất bại, luôn cố gắng tạo ra môi trường vui vẻ, có thể nhiều thành viên tham gia tập cho bệnh nhân, đối với bệnh nhân tai biến mạch anox đôi khi có tổn thương vùng thính giác vì vậy khi tập cố gắng cho bệnh nhân nói to nhất có thể. Đối với bệnh nhân TBMN tập càng sớm càng có lợi cho bệnh nhân, và tỷ lệ bệnh nhân hồi phục được những rối loạn ngôn ngữu sẽ tăng lên rất nhiều.
Việc thực hiện sớm và đúng cách những bài tập ngôn ngữ cho bệnh nhân sau TBMN mang ý nghĩa y học, xã hội và nhân văn sâu sắc, nhưng để những bài tập này đạt được hiệu quả tối ưu thì cần sự chung sức của cả bệnh nhân và người thân trong gia đình.
Ngọc Mai – ytevietnam.edu.vn
