Hồng hoa còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như đỗ hồng hoa, hồng lam hoa, là một loại thảo dược quý hiếm, thường xuyên góp mặt trong các bài thuốc Đông y nhờ những công dụng chữa bệnh đa dạng.
Đặc điểm chung của Hồng hoa
Hồng hoa với tên khoa học Carthamus tinctorius L. là cây nhỏ, cao trung bình 0.6 – 1m, có thể đạt tới 1.5m. Hoa mọc ở ngọn thân, được bao bọc bởi lá có gai ở mép. Hoa có màu đỏ thẫm, mọc dính trên đế hoa dẹt. Bao hoa hình ống dạng sợi, đỉnh có 5 thùy, 5 nhị đính ở họng bao hoa, không có mào lông. Quả nhỏ có hình trứng, dài 5-8mm, rộng 4-5mm, có 4 cạnh lồi ở đỉnh. Hoa nở vào tháng 6-8, quả chín vào tháng 9-10.
Phân bố
Trên thế giới Hồng hoa có khoảng 35 loài, phân bố rộng rãi ở châu Á, châu Phi và vùng Địa Trung Hải của châu Âu. Tại Việt Nam Hồng hoa ưa khí hậu xuân hè ở đồng bằng và trung du Bắc Bộ và được trồng nhiều ở Lào Cai, Hà Giang và một số vùng lân cận Hà Nội, cho kết quả tốt. Hồng hoa, thích hợp với đất cát màu mỡ, thoát nước tốt. Đất cần được bừa kỹ, làm nhỏ và lên luống cao trước khi trồng.
Thành phần hóa học nổi bật
– Trong hoa chứa carthamin (aglycon gồm 2 đơn vị carthamin và isocarthamidin), sắc tố màu vàng (safflor yellow A, safflor yellow B, salomon A).
– Trong hạt chứa serotonin, N-feruloyl tryptamine, N-(p.coumaroyl)-tryptarnin, luteolin, polysaccharide và nhiều chất khác.
Tác dụng dược lý
Các nghiên cứu của các thầy thuốc Y học cổ truyền đã cho thấy nhiều công dụng chữa bệnh của Hồng hoa như là
– Điều trị các vấn đề phụ khoa và sản khoa: Ứ huyết thông kinh, đau kinh, ứ máu sau sinh, khí hư, viêm tử cung, viêm buồng trứng và đôi khi cũng được dùng để giúp đẩy thai lưu.
– Tác dụng khác: Thanh nhiệt, ra mồ hôi, hỗ trợ điều trị viêm phổi, viêm dạ dày (kết hợp với các vị thuốc khác).
– Dịch ép từ quả dùng xoa ngoài da dùng để chữa thấp khớp.
– Điều trị bệnh ngoài da và truyền nhiễm: Sởi, tinh hồng nhiệt, chàm, phòng chống nổi ban.
– Hỗ trợ điều trị bệnh xương khớp và tiết niệu: Viêm khớp dạng thấp kéo dài, sỏi đường tiết niệu (kết hợp với các dược liệu khác).
Ngoài ra Hồng hoa cũng được dùng làm thuốc nhuộm màu vàng đỏ và nhuộm màu thực phẩm.
Một số bài thuốc tiêu biểu
Hồng hoa đã được sử dụng bởi các thầy thuốc Đông y trong các bài thuốc chữa bệnh tiêu biểu là:
– Loại bỏ thai lưu: Hồng hoa đun với rượu uống hoặc kết hợp với rễ gấc, cỏ nụ áo, vỏ vông đồng, lá đào, sắc nước, thêm đồng tiện.
– Chữa huyết vận lên tim: Hồng hoa 40g, sắc với rượu và đồng tiện.
– Dưỡng huyết: Hồng hoa 2g, sắc uống.
– Ứ máu, thông kinh: Hồng hoa 6-8g, sắc hoặc ngâm rượu.
– Chữa đau bụng sau sinh/tắc kinh: Hồng hoa, tô mộc, nghệ đen (mỗi vị 8g), sắc, thêm một chén rượu.
Ngoài ra cần lưu ý rằng phụ nữ có thai tuyệt đối không nên sử dụng hồng hoa. Các bài thuốc trên chỉ mang tính tham khảo, việc sử dụng cần tuân theo chỉ định của bác sĩ Đông y để đảm bảo an toàn và hiệu quả.