Các thuốc kháng virus HIV có cơ chế hoạt động ra sao?

Các thuốc kháng virus HIV không tiêu diệt hoàn toàn virus mà thay vào đó làm gián đoạn quá trình sao chép của HIV trong cơ thể. Để hiểu rõ hơn về cơ chế tác dụng của các thuốc này hãy tìm hiểu nội dung sau đây!

Quá trình HIV tấn công và sao chép trong cơ thể

Bác sĩ tại các trường Cao đẳng Y Dược Hà Nội nhận định: HIV tấn công hệ miễn dịch của con người bằng cách xâm nhập vào tế bào T-CD4, một loại tế bào bạch cầu đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể chống lại các bệnh nhiễm trùng. Sau khi xâm nhập, virus sẽ sử dụng enzyme riêng của nó để biến đổi và sao chép, tạo ra hàng loạt virus mới. Quá trình này bao gồm các bước chính:

Gắn kết và xâm nhập vào tế bào CD4: HIV sử dụng protein gp120 trên bề mặt của nó để gắn kết với thụ thể CD4 và các thụ thể đồng (coreceptor) như CCR5 hoặc CXCR4 trên tế bào T-CD4.
Phóng thích và sao chép ngược: Sau khi HIV xâm nhập vào tế bào CD4, nó sẽ phóng thích vật chất di truyền của mình vào bên trong tế bào dưới dạng RNA. HIV sau đó sử dụng enzyme sao chép ngược (Reverse Transcriptase) để biến đổi RNA của virus thành DNA, giúp virus hòa nhập với bộ gene của tế bào người.
Tích hợp: Sau khi tạo ra DNA, HIV sử dụng enzyme tích hợp (Integrase) để chèn DNA của nó vào bộ gene của tế bào CD4. Điều này cho phép HIV sử dụng cơ chế của tế bào chủ để sao chép và tạo ra các protein cần thiết cho sự phát triển của virus.
Sao chép và lắp ráp: Sau khi DNA của HIV được tích hợp vào bộ gene của tế bào chủ, virus sẽ bắt đầu quá trình sao chép và sản xuất các thành phần của virus mới, bao gồm protein vỏ, enzyme và RNA. Những thành phần này sẽ được lắp ráp thành virus hoàn chỉnh.
Phóng thích: Các hạt virus mới sẽ được phóng thích ra khỏi tế bào chủ và tiếp tục chu trình lây nhiễm các tế bào T-CD4 khác.

Cơ chế tác dụng của các loại thuốc kháng HIV

Dược sĩ Cao đẳng Dược cho biết: Thuốc kháng virus HIV hoạt động bằng cách can thiệp vào từng giai đoạn trong quá trình sao chép của virus. Hiện nay có nhiều nhóm thuốc kháng HIV, mỗi nhóm nhắm vào các enzyme hoặc cơ chế khác nhau của virus.

Thuốc ức chế enzyme sao chép ngược (Reverse Transcriptase Inhibitors)
Thuốc ức chế enzyme sao chép ngược chia làm hai nhóm chính:

Thuốc ức chế enzyme sao chép ngược nucleoside (Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitors – NRTIs): Nhóm này bao gồm các loại thuốc như Zidovudine, Lamivudine và Tenofovir. Chúng hoạt động bằng cách cạnh tranh với các nucleoside tự nhiên trong quá trình sao chép của HIV, khiến quá trình sao chép của enzyme Reverse Transcriptase bị gián đoạn và không thể hoàn thành.
Thuốc ức chế enzyme sao chép ngược không nucleoside (Non-Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitors – NNRTIs): Như Efavirenz và Nevirapine, nhóm thuốc này gắn kết trực tiếp với enzyme sao chép ngược, làm thay đổi cấu trúc của enzyme và ngăn chặn quá trình sao chép ngược.

Thuốc ức chế enzyme tích hợp (Integrase Inhibitors)
Thuốc ức chế enzyme tích hợp, chẳng hạn như Raltegravir và Dolutegravir, ngăn chặn enzyme Integrase của HIV, không cho phép virus chèn DNA của nó vào bộ gene của tế bào CD4. Khi không thể tích hợp, virus không thể sao chép và tạo ra các hạt virus mới.
Thuốc ức chế enzyme protease (Protease Inhibitors)
Sau khi HIV sao chép và lắp ráp các thành phần virus, enzyme Protease của HIV sẽ phân tách các chuỗi protein thành các đoạn nhỏ hơn để tạo ra các thành phần cần thiết cho virus hoàn chỉnh. Thuốc ức chế Protease như Ritonavir và Darunavir làm gián đoạn quá trình này, khiến các hạt virus không thể hoàn chỉnh và không thể lây nhiễm.
Thuốc ức chế sự xâm nhập (Entry Inhibitors)
Một nhóm thuốc khác như Maraviroc nhắm vào giai đoạn đầu của quá trình nhiễm HIV, ngăn cản sự gắn kết của virus với các thụ thể trên tế bào CD4, từ đó ngăn chặn virus xâm nhập vào bên trong tế bào. Một loại khác là Enfuvirtide, hoạt động bằng cách ngăn chặn virus hợp nhất với màng tế bào, ngăn không cho vật liệu di truyền của virus xâm nhập vào tế bào chủ.

Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur đào tạo Dược sĩ Cao đẳng Dược

Dược sĩ tư vấn chia sẻ: Thuốc kháng virus HIV đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát sự lây lan của HIV trong cơ thể bằng cách can thiệp vào các giai đoạn khác nhau của quá trình sao chép và lây nhiễm của virus. Việc sử dụng liệu pháp kháng retrovirus (ART) kết hợp các nhóm thuốc này không chỉ giúp giảm tải lượng virus trong máu đến mức không thể phát hiện, mà còn làm giảm nguy cơ lây truyền HIV và cải thiện chất lượng sống của người bệnh. Tuy nhiên, điều trị HIV đòi hỏi phải tuân thủ nghiêm ngặt và điều chỉnh hợp lý theo từng trường hợp cụ thể để đạt hiệu quả tối đa.

Nguồn: ytevietnam.edu.vn