Tăng huyết áp tâm thu đơn độc là gì?

Huyết áp gồm hai tham số là huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Đôi khi chỉ có một trong hai tham số tăng cao, đặc biệt là huyết áp tâm thu, được mô tả như là tăng huyết áp tâm thu độc lập.

Tăng huyết áp tâm thu đơn độc là gì?

Như thế nào là tăng huyết áp tâm thu đơn độc?

Tăng huyết áp tâm thu đơn độc là tình trạng khi chỉ có trị số huyết áp tâm thu (huyết áp cao nhất đo được) tăng lên, đạt hoặc vượt qua mức 140 mmHg, trong khi huyết áp tâm trương (huyết áp tối thiểu) vẫn duy trì dưới 90 mmHg. Đây là một hình thức phổ biến của bệnh lý chuyên khoa tim mạch tăng huyết áp, đặc biệt thường xảy ra ở người cao tuổi. Các nguyên nhân chủ yếu của hiện tượng này liên quan đến các yếu tố nguy cơ có thể điều chỉnh, yếu tố di truyền và các biến đổi sinh lý liên quan đến quá trình lão hóa, theo thông tin từ Hội Tim mạch Hoa Kỳ.
Cơ chế gây ra tình trạng tăng huyết áp tâm thu đơn độc có thể xuất phát từ khả năng kiểm soát kém của huyết áp tâm trương ở những bệnh nhân mắc tăng huyết áp không rõ nguyên nhân trong thời gian dài. Đồng thời, tăng huyết áp tâm thu thứ phát cũng có thể phát sinh sau khi xơ cứng của thành động mạch xuất hiện ở những người trước đó có mức huyết áp bình thường.

Ngoài ra, có nhiều nguyên nhân thứ phát khác có thể góp phần vào việc tạo ra tình trạng tăng huyết áp tâm thu đơn độc, bao gồm tiểu đường loại 1, loãng xương, vôi hóa mạch, xơ vữa mạch máu do bệnh thận mạn tính, bệnh mạch máu ngoại biên, nhiễm độc giáp, sự biến đổi của elastin do quá trình phát triển chậm của bào thai trong tử cung, hẹp eo động mạch chủ, và quá trình lão hóa ở đoạn gần động mạch chủ.

Ngoài những yếu tố đã đề cập, sự gia tăng tuổi tác và sự tiến triển của xơ vữa động mạch còn kèm theo hiện tượng lắng đọng canxi và collagen trong thành động mạch. Điều này làm giảm độ đàn hồi và giảm đường kính của lòng mạch, dẫn đến tình trạng tăng huyết áp tâm thu đơn độc.

Hơn nữa, các bệnh mạn tính xuất hiện đồng thời với tăng huyết áp ở người cao tuổi, như bệnh thận mạn tính, tăng lipid máu, đái tháo đường, hoặc các thói quen như hút thuốc lá, uống rượu bia, đều đóng góp vào việc làm tăng sự cứng của thành mạch. Điều này có thể gây xơ vữa động mạch và làm tăng nguy cơ tăng huyết áp tâm thu đơn độc.

Tăng huyết áp tâm thu đơn độc có làm gia tăng bệnh lý nào?

Cô Lê Trinh – Giảng viên Cao đẳng Y Dược TP.HCM – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur chia sẻ: Tăng huyết áp tâm thu đơn độc có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tim mạch. Nghiên cứu cho thấy rằng tăng huyết áp tâm thu liên quan trực tiếp đến nguy cơ mắc bệnh tim và tỷ lệ tử vong do bệnh tim mạch. Cụ thể, tình trạng này tăng 34% nguy cơ mắc bệnh mạch vành, 33% nguy cơ mắc bệnh mạch máu não, và 26% nguy cơ mắc suy tim.

Điều trị hiệu quả bằng cách giảm huyết áp tâm thu có thể cải thiện tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Theo nghiên cứu, việc giảm 10 mmHg huyết áp tâm thu có thể giảm 20% biến cố tim mạch, 17% nguy cơ mắc bệnh mạch vành, 17% đối với đột quỵ, 18% đối với suy tim, và giảm 13% nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân.

Các phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh nhân tăng huyết áp tâm thu đơn độc bao gồm sử dụng chất chẹn kênh canxi và thuốc lợi tiểu nhóm thiazide (như chlorthalidone, indapamide) để giảm nguy cơ đột quỵ.

Đối với bệnh nhân, việc duy trì một chế độ ăn uống khoa học, tập luyện đều đặn, giảm tiêu thụ muối, hạn chế rượu bia, không hút thuốc lá, và thường xuyên kiểm tra huyết áp và đường huyết là những biện pháp quan trọng để đối phó với tăng huyết áp, đặc biệt là ở những người cao tuổi.

Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur đào tạo Cao đẳng Điều dưỡng năm 2024

Phòng tránh tăng huyết áp tâm thu đơn độc

Để tránh và kiểm soát tình trạng tăng huyết áp tâm thu đơn độc, có một số biện pháp và chế độ dinh dưỡng quan trọng mà bạn có thể thực hiện:

• Giảm cường độ muối:

• • Hạn chế tiêu thụ muối và natri hàng ngày, vì muối có thể gây giữ nước và tăng huyết áp.

• Chế độ ăn uống cân đối:

• • Tăng cường ăn nhiều rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, và thực phẩm giàu kali, như chuối, cam, khoai lang, cà chua.
  • Hạn chế thức ăn chứa chất béo, đường, và thực phẩm chế biến.

• Kiểm soát cân nặng:

• • Giữ cân nặng ổn định hoặc giảm cân nếu cần thiết, vì tăng cân có thể làm tăng áp lực máu.

• Hạn chế caffeine và rượu:

• • Hạn chế hoặc tránh caffeine từ cà phê, trà, và năng lượng đồ uống.
  • Giảm tiêu thụ rượu hoặc duy trì việc uống rượu ở mức an toàn.

• Tập thể dục đều đặn:

• • Thực hiện hoạt động thể dục hợp lý, như đi bộ nhanh, đạp xe, hoặc bơi lội, ít nhất 150 phút mỗi tuần.

• Quản lý stress:

• • Học các phương pháp giảm căng thẳng như thiền, yoga, và thực hành các hoạt động giải trí để giảm stress.

• Kiểm soát đường huyết:

• • Nếu bạn có tiểu đường, duy trì mức đường huyết ổn định thông qua chế độ ăn và điều trị y tế.

• Theo dõi huyết áp:

• • Đo huyết áp thường xuyên và theo dõi sự thay đổi để có thể phát hiện và điều trị tình trạng tăng huyết áp kịp thời.

• Thực hiện chế độ ăn DASH:

• • Chế độ ăn DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) tập trung vào việc tăng cường canxi, kali, và magiê, giảm muối và chất béo.

Bác sĩ tại các trường Cao đẳng Y Dược Hà Nội chia sẻ: trước khi thay đổi chế độ dinh dưỡng hoặc bắt đầu bất kỳ chương trình tập luyện nào mới, bạn nên thảo luận với bác sĩ để đảm bảo rằng nó phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể của bạn.

Nguồn: VINMEC được ytevietnam.edu.vn tổng hợp